Het is een vraag die in mijn praktijk veel voorkomt: kan ik de aansprakelijkheid uitsluiten of alleen gedeeltelijk beperken? En zo ja: welke risico’s loop ik nog? Die vraag heeft in iedere situatie weer een ander antwoord. In dit blog een kleine introductie van de aspecten die daarbij meespelen. 

Contractenrecht

In de wet zijn beperkingen opgenomen voor het uitsluiten van de aansprakelijkheid. Wanneer de aansprakelijkheid volledig wordt uitgesloten heet dit in juridisch jargon een “exoneratiebeding”. In de wet zijn regels voor exoneratiebedingen opgenomen onder het kopje “algemene voorwaarden”. Maar deze regels gelden ook voor aansprakelijkheidsbeperkingen in een contract. 

De wettelijke beperkingen op dit vlak zijn:

1. De wederpartij moet bekend zijn met het exoneratiebeding. Dit betekent dat algemene voorwaarden uitdrukkelijk moeten worden aanvaard. Toezenden zonder mededeling is dus niet voldoende.
2. Het exoneratiebeding mag inhoudelijk niet in strijd zijn met de wet (dwingend recht), openbare orde of goede zeden. Dit betekent dat opzet of bewuste roekeloosheid niet mag worden uitgesloten. 
3. Er mag geen sprake zijn van misbruik van omstandigheden of een beding dat in strijd is met de redelijkheid en billijkheid. Misbruik van omstandigheden kan opspelen wanneer een monopolist op de markt een bepaald beding afdwingt. 

Redelijkheid en billijkheid

De redelijkheid en billijkheid spelen in het Nederlands recht een grote rol. Zelfs wanneer de aansprakelijkheidsbeperking netjes is opgesteld volgens de wettelijke regels, kunnen de redelijkheid en billijkheid in een specifieke situatie roet in het eten gooien. Om die reden is het verstandig een wat uitgebreidere clausule op te nemen in het contract waarbij de aansprakelijkheid wordt beperkt op diverse manieren: niet alleen het soort schade (bijvoorbeeld gevolgschade) maar ook door een bedrag op te nemen. Als een gedeelte van de clausule sneuvelt bij de rechter, staat veelal een ander deel nog wel rechtop.

Theorie vs. praktijk

In de praktijk worden ook andere omstandigheden van het geval meegewogen om te beoordelen of de aansprakelijkheidsbeperking overeind kan blijven. Dat betekent bijvoorbeeld dat ook de wijze waarop een contract tot stand is gekomen meegenomen zal worden. Daarnaast is van belang in welke mate er over een aansprakelijkheidsclausule is onderhandeld/gesproken. Een ander aspect dat vaak meegenomen wordt is de persoon van de wederpartij: is dat een kleine ondernemer of een grotere onderneming?

Contracten in het buitenland

Buiten Nederland gelden andere regels over het uitsluiten van de aansprakelijkheid, die zijn per land verschillend. Zo is het in Duitsland in principe niet mogelijk om de aansprakelijkheid uit te sluiten, althans: een rechter zet er een streep doorheen. Buiten de rechtbank is meer mogelijk. Het is dus bij contracten over de grens altijd heel belangrijk om een check te laten doen bij een lokale jurist. 

Conclusie

Een aansprakelijkheidsbeperking opnemen in een contract of algemene voorwaarden is mogelijk en kan bij de rechter goed standhouden. Wel dient er aan bepaalde voorwaarden te worden voldaan. Een beding dat te vergaand de aansprakelijkheid beperkt, kan vernietigd worden. Dat is zonde: zo kan aansprakelijkheid veel verder gaan dan nodig en is uw onderneming ook aansprakelijk voor zaken die wel uitgesloten hadden kunnen worden. 

Wilt u advies over het uitsluiten van aansprakelijkheid in uw contract of algemene voorwaarden, neem dan met mij contact op.